RELACIÓN DE TEMPLOS E MOSTEIROS MEDIEVAIS NO MUNICIPIO DO SAVIÑAO .
A Asociación Veciñal do Saviñao , en base aos traballos de investigación de Enrique Pérez Losada , presenta unha recompilación dos antigos asentamentos relixiosos nas terras do Saviñao anteriores á Idade Moderna .
O que pretende a asociación é poñer en coñecemento a gran cantidade de templos cristiáns que poboaban estas terras na Idade Media . Este traballo divídese en dúas partes, na primeira faise mención dos templos e mosteiros situados no territorio da Ribeira Sacra deste municipio , deixando para unha segunda parte os ubicados fora das zonas de ribeira , localizados máis ó interior . Procúrase detallar os máis descoñecidos ou omitidos noutros estudos .
A intención é dirixir este traballo á Comisión de Seguemento da candidatura da Ribeira Sacra á Patrimonio da Humanidade , para que poida servir de aportación argumental na consecución desa desexada figura de interese cultural .
PARTE PRIMEIRA. TERRITORIO DO SAVIÑAO DE RIBEIRA E BOCARIBEIRA ( BIC RIBEIRA SACRA )
Propostas de mellora da oferta turística do noso municipio
Na data do 3 de decembro do 2015, acodimos a unha reunión solicitada polo concellal responsable de turismo. Adxuntamos unha serie de medidas encamiñadas a potenciar esta actividade para incrementar o interese dos visitantes polo noso territorio.
1. FACILITAR A VISITA ÁS EGREXAS ROMÁNICAS
Dado que é un dos principias motivos de asistencia de visitantes, esta é unha grande carencia, a visita ó interior dos templos. En tanto non se faga un convenio entre o bispado e a consellería para facilitar persoal que atenda esta necesidade, o concello podería ter algún responsable de abrir os templos previa solicitude.
2. ELABORECIÓN DUN MAPA DO MUNICIPIO.
É imprescindible cara a información a quenes nos visitan, dun mapa global do municipio. Nel deberán figurar todos os elementos de interese:
Puntos de servizos (sanitario, oficinas bancarias, farmacias, veterinarios, correos, etc), egrexas románicas, os dous dólmenes, adegas, áreas de recreo (praia da Cova, Belesar, ponte Mourulle …), ecomuseo de Arxeriz, casas de turismo rural e locais de restauración, ….
3. SINALIZACIÓN DOS ACCESOS ATA O DOLMEN DA LEIRA RAPADA.
Xa que o seu descobremento foi a derradeira novidade, habería que poñer sinais metálicas na estrada ata Vilatán, e dende alí colocar 5 ou 6 sinais de madeira que indiquen o camiño ata o dolmen. Como se fixera para a sinalización do de Abuíme. Tamén debe ser subida ó punto dixital de información turística.
4. RESPONSABILIDADE MUICIPAL E XESTIÓN DA RUTA DE SENDEIRISMO DA RIBEIRA SACRA DO MIÑO (PR-G 162).
Dado que é a única ruta homologada do municipio e case que de toda a ribeira do Miño, e dada a gran cantidade de grupos de sendeirismo que veñen a recorrela, solicitamos que sexa o concello quen a asuma e se faga cargo dela.
Ata agora foi a asociación quen a diseñou, rozou, conseguíu subvención e homologación, a promocionou, e se encargou de mantela limpa nos anos 2013, 2014 e 2015. Agora debe ser o concello quen se encargue da limpeza anual (tramos a tractor e outros a pé a cargo das brigadas de incendios ou persoal municipal), da promoción, da publicación no factbook institucional, responder as solicitudes de información, subila ó punto de información dixital.
5. EXCAVACIÓN DALGUNHA MÁMOA.
Coa existencia de dous dólmenes no territorio, somos o único municipio da Ribeira Sacra que ten monumentos megalíticos visitables. É coñecida a existencia de numerosas mámoas no noso término, polo que deberían aproveitarse axudas e subvencións cara a financiar a excavación dalgunhas destas mámoas. Elo convertiríanos a bó seguro, nun municipio de interese arqueolóxico que incrementaría as visitas.
6. ALTERNATIVA ÓS ACCESOS Á PRAIA DA COVA.
Todos os veráns vemos como a circulación cara á área fluvial da Cova se torna en caótica e certamente perigosa. Proponse que se faga en traxectos unidireccionais, como se fai en moitos lugares de gran afluencia turística.
A baixada cara a praia manteríase tal como é actualmente, dirección dende O Priorato á praia. A subida podería ordenarse por Soutomango e Arxuá, para o que habería que reforzar esta estrada local.
Para evitar inconvintes ós usuarios e propietarios das terras, poderíaselles permitir a circulación en ambos sentidos, sinalando esta excepción convenientemente.
7. UBICACIÓN DUN CAMPING.
A carencia dun camping en toda a Ribeira Sacra é un dos puntos débiles dos servizos da nosa comarca. A área da Cova, ampliada coa compra por parte do concello dalgunhas parcelas aledañas, sería un lugar idóneo para prestar este servizo, que podería completarse coa instalación duns bungalós. Sería pioneiro na cobertura desta necesidade de crecente demanda.
A desfeita de Diomondi
Na tarde-noite do inocente 28 do nadal de 2010 derrubábase a fachada do palacio obispal de Diomondi, edificio medieval que servía de descanso estival ó obispado lucense. O suceso ben podería atribuirse ás inclemenzas metereolóxicas, de non ser porque dende a última restauración de fai 5 anos xa se lle notaba certa “panza” na fachada ; e de que as dúas ou tres filas de tellas da cornisa N. e O. do edificio levaban desprazadas facia máis de dous anos permitindo filtracións de auga. Sin que ninguén dera nota nin voz de alarma.
O evidente aconteceo. A asociación tivo a sorte-desgraza de dar o aviso de alarma e de denunciar o abandono ó que se somete todo o patrimonio histórico-cultural do noso concello. E elo abrangue dende o concello, ata o crero e a Dirección Xeral de Património, pois ninguén foi capaz de evitar o que para os veciños de “ a pé ” era evidente.
15 días despois do derrubo e díante das choivas torrenciais que seguían a caer, solicitamos á alcaldía que se tomara a iniciativa de cobrir a fachada para evitar a contínua erosión que auga e vento estaban a facer e que se adintelaran os vanos dos ocos. A alcaldía sen permiso de Patrimonio non actuaba (pero ¿pedirían dito permiso ou tan sequera chamarian?). Un mes e 5 días despois lévase a cabo a laboura preventiva de novas erosións: dintelanse ocos de ventás e porta, aplícase un morteiro na desgarrada fachada e apuntálase a estructura exterior do edificio.
Dende a asociación reclámase unha pronta e imprescindible restauración deste notable edificio e conxunto declarado Bien de Interés Cultural, feito no que se suman asociacións de toda Galicia, como foi o caso da asociación de amigos do románico O Sorriso de Daniel. Así na data do 6 de febreiro acoden solidariamente unhas 70 persoas de toda Galicia asociadas ó devandito grupo, sumándose a úns 50 veciños que os esperamos. O catedrático de arte Yzquierdo Perrín comenta datos da egrexa románica. Mª Nieves Peiró resume todo o estudo que leva facendo do edificio obispal e o decano dos arquitectos de Ourense Xan Rodriguez descobre as causas do derrubo e as condicións da necesaria restauración. No acto leuse un comunicado que sería presentado como moción ós 3 partidos políticos do arco parlamentario galego a fín de institucionalizar a conservación do románico como necesidade histórica.
Dous anos despois, a asociación O Sorriso de Daniel acude de novo ó templo a reclamar a falta de restauración . No mesmo acto a institución da egrexa, na boca de Carnero, confirma a falta de fondos para aplicar nesta necesaria actuación. Unha vez máis queda patente a ausencia do necesario dialogo entre os estamentos políticos e crericais para tratar de darlle unha utilidade que xustificase a súa reparación.
Namentras comprobamos como a fragante e descomunal hipoteca da Cidade da Cultura enterra toda iniciativa no campo da historia-património-cultura galegas. Esperemos que queden algúns céntimos sobrantes para restaurar unha peza clave no corredor de templos románicos que dan nome e fama a nosa Ribeira Sacra.
Na data do 27 de agosto do 2014 publícase na prensa a intención da Dirección Xeral de Patrimonio da Consellería de Cultura da Xunta de Galicia de restaurar o Pazo Obispal, unha moi boa nova cara a conservación do noso patrimonio.
É no verán do 2015 cando felizmente vemos rematada a obra de restauración da fachada do Pazo. Consistíu nun groso morteiro na fachada e reposición dos dinteis da portada e ventanais , así como do retellado da ala do pazo e ubicación dunha plataforma na pranta do interior . Recupérase así unha peza básica no amplio catálogo do románico da Ribeira Sacra que está optando a recibir o recoñecemento de Patrimonio da Humanidade. Recoñecemos e agradecemos o interese da Dirección Xeral de Patrimonio.
No mes de abril do 2016 acode o Conselleiro anunciando que se continuará coas labores de restauración na igrexa , con limpeza da fachada , reforzo da espadana e retellado .
Dende a asociación propúxose darlle unha utilidade ó edificio do pazo . Considérase que sería oportuno que fose utilizado como albergue para os camiñantes do Camiño de Inverno , pois este punto estratéxico está a 100 quilómetros exactos do destino Compostela , e a día de hoxe non hai habilitado ningún na comarca .
CALENDARIOS ANUAIS
No ano 2013 iníciase a edición do calendario da asociación , coa intención de divulgar e dar a coñecer o noso municipio , así como de promocionar o paisaxe e patrimonio .
Para a elaboración do calendario do 2014 a temática é a paisaxe da Ribeira Sacra do Miño .
No 2014 decídese facer un concurso fotográfico , no que a foto gañadora ocupará a portada , e recibirá un premio consistente nunha noite na casa de turismo rural de Santo Estevo para duas persoas , con cea e almorzo incluídos . Este ano o motivo elexido son fotos feitas dende a ruta de sendeirismo da Ribeira Sacra do Miño ( PR-G 162 ) .
No 2015 repítese o concurso . Esta vez o motivo é a construcción civil no municipio .
O concurso ten como tema as festas tradicionais. A foto gañadora foi enviada pola Asociación Veciñal de Vilelos.
Solicitude de reformas no centro de saúde de Escairón
A Asociación Veciñal do Saviñao, inscrita co nº 13651 no rexistro provincial de asociacións, a través da súa presidenta Violeta Perez Figueroa, con DNI 34.259.009 A, diríxese ó Servicio de Planificación, Aseguramento e Ordenación Sanitaria da Xefatura Territorial da Consellería de Sanidade de Lugo, coa finalidade de solicitar unha necesaria actuación sobre o edificio do Centro de Saúde de Escairón, para que á súa vez o trasmita á Subdireción Xeral de Investimentos da Dirección Xeral de Recursos Económicos do SERGAS.
EXPONSE :
- O edificio do Centro de Saúde da capitalidade do municipio amosa unha imaxe de deterioro e de falta de funcionalidade para o desempeño das labores sanitarias que ven prestando a úns 2.600 veciños. Recordar que a última reforma remóntase ó ano 1996.
- É notable e gravosa a carencia dun elevador no centro de saúde, considerando que na 1ª planta estan ubicadas dúas das tres consultas médicas do centro así como outra de enfermería, profesionais que a miudo teñen que baixar á pranta baixa para atender a pacientes limitados fisicamente. Esto supón o incumprimento do Decreto 35/2000 do 28 de xaneiro que aproba o regulamento de desenvolvemento e execución da Lei de accesibilidade e supresión das barreiras na Comunidade autónoma de Galicia.
- Recordar que no mes de outubro do 2010 a Consellería de Sanidade contemplaba unha inversión de 40.000 € para o consultorio de Escairón. Daquela desglosárase nunha partida de 25.397 € incluída no epígrafe de “construcción de centros de atención primaria” e doutra segunda de 13.995 € integrada nas inversións programadas de “novas no centro de saúde e equipamento”. Despois de catro anos de espera ningunha de esas inversión presupostadas se levou a cabo.
- Este concello, pola contra, foi obxeto do recorte dunha praza de médico e outra de enfermeiro no verán de 2011, sufrindo un agravio comparativo con respecto ós concellos veciños que con 1.300 habitantes menos conservaron a mesma dotación. É por elo lóxica unha compensación na asistencia sanitaria ós veciños deste municipio.
¿Que hai da residencia para maiores prometida no 2010?
O Saviñao, con 4.440 veciños é un dos poucos concellos do sur de Lugo que non pode ofertar nin unha soa praza para albergar os nosos maiores. A residencia do edificio público da praza Maior non é públic, pois aínda que Dña. Marujita Somoza cedeuna coa condición de que fora usada como residencia, o Alcalde e a corporación entregáronna a mans dunha empresa privada, a un custo de 1.250 €/mes, que a fai inaccesible para as xubilacións da agraria que se cobran por aquí (uns 560€). Eso sí, amoeblada e acondicinada ata en 3 ocasións con fondos públicos. Estos apartamentos tutelados, que é como se catalogaron, son atractivos para quenes teñen”posibles”, pero ademais tampouco pode acoller”dependentes”, pois elo implicaría mais persoal traballando, co que pouco beneficiou ós nosos veciños mais maiores, quenes andan dispersos, e pode que algo perdidos, polas residencias doutros concellos.
Despois de que no ano 2010 a Deputación aprobara a construcción de varias residencias na provincia, incluida a de Escairón, e de que no 2011 comprara o solar que hai fronte o lavadoiro da Devesa, pasaron os anos e seguimos carentes deste servizo imprescindible para a nosa envellecida sociedade. Pantón, Sober, Bóveda, Taboada, Quiroga, O Íncio, poden ofrecer os seus veciños estancia no lugar onde naceron ¿por qué este atraso social no noso municipio? ¿Onde está atascado este proxecto? Con esta inquietude e preocupación veciñal, a asociación solicita aclaración a esta omisión ou olvido, pois moitas das 20 que foran anunciadas polo ente provincial xa están a piques de abrir.
20 de marzo do 2014.
Na defensa do deireto á xustiza
Como ven sendo habitual, o veciño e cidadán ten que saír na defensa propia e dos seus, pois todos e cada un dos dereitos constitucionais estan sendo atacados, desmoronando unha sociedade que pretendía ser mais igualitaria e xusta. Nesta ocasión trátase de defender o dereito do acceso á xustiza.
Si na primavera do 2014 acodimos a unha reunión comarcal en Monforte, de todas as forzas sociais (partidos, sindicatos, alcaldes, xuristas, asociacións …), na que se trataba a lei Gallardón e a concentración da xustiza coa desaparición dos partidos xudiciais, e se gravaba con elevadas tasas o acceso á xustiza, co que se xenera unha grave discriminación entre quen ten recursos económicos para acceder a ela e quen non os ten.
Neste abril do 2015 anuncian que a partir do 15 de xullo desaparecerán os rexistros civís dos xuzgados de paz municipais, pasando a ser concentrados e postos na mán de rexistradores mercantís e da propiedade. Elo obrigará a facer desprazamentos para calquera inscrición : nacementos, defuncións, libro de familía, bodas, etc…. Para financiar esta maniobra haberá que pagar tasas. Todo un despropósito que alonxa aínda máis á xustiza do ciadadán e privatiza un servizo esencial.
Elo motiva unha difusión desta nova ameaza en todo o territorio municipal. Procedeuse a informar con carteis nas parroquias na espera dunha grande mobilización na comarca. Polo de pronto solicítase do Concello o seu pronunciamento oficial contra unha medida ilóxica e que vai contra todo o medio rural.
A inicios do verán o Goberno retira o decreto, conflictivo e antipopular no ano de eleccións. Esperamos sexa definitiva esta decisión.
Baixada polos codos de Belesar
En cumprimento dún dos obxetivos da asociación veciñal, que é o do estudo e divulgación da nosa historia e património, preténdese con esta actividade recordar no seo recorrido os antecedentes históricos e culturais destas terraCoa Baixada polos Codos de Belesar preténdese a institucionalización desta xornada como unha pequena viaxe de confraternización veciñal e interxeneracional a traveso das culturas castrexa : coa presenza do castro da Portela, da romana: cos vestixios da calzada empedrada dos Codos e do burgo e restos da ponte de Belesar, e da cultura medieval: coa partida dende a egrexa románica de Diomondi descendendo polo Camiño de Inverno ata cruzar o río na dirección de Chantada, O Faro e Compostela. Descéndese. Farase no 2º ou 3º domingo de agosto.
Vista a boa acollida e a diversidade de xeneracións partícipes, preténdese dar continuidade anual nas datas da primeira quincena de agosto. Son 2.600 metros de baixada a pé por unha zona espectacular en paisaxe e natureza, chegando a Belesar con un paseo polo burgo e ó outro lado da ponte, e remate coa degustación duns aperitivos no clube naútico. O acto comeza cunha analise historica do lugar de partida.
No ano 2010 comentouse dende as abas do castro da Portela a historia da calzada romana e posteriormente medieval e logo “ camiño francés “ a Compostela; así como as orixes romanas da ponte de Belesar e a existencia de un mosteiro – hospital nesa localidade.
No 2011 iníciase o paseo coa visita ó interior e exterior da egrexa románica de S. Paio de Diomondi, onde se comentan datos históricos e estilísticos así como a presenza de diversos obispos no pazo aledaño.
No 2012 visítanse os restos da capela da Virxe do Camiño de Montecelo, con recordos do camiño real, vista do cruceiro, e o peto de ánimas da Portela.
No 2013 parte a ruta dende Piñeiro, onde valoramos os restos da capela de S. Cosmede. Dende alí transítase por un tramo do Camiño Real que nos codonduce ata Montecelo. Continúa a camiñata ata A Portela e baixada polos Codos.
No 2014 visitamos a egrexa románica de Seteventos e as súas curiosas pinturas murais para logo iniciar o descenso polos Codos.
No 2015 faise a visita cultural previa á camiñata na igrexa románica de San Salvador de Fión , que conserva da construción inicial á básida , e no seu interior unhas ben consevadas pinturas murais do século XVI . Posteriormente faise o descenso polos Codos ata o burgo de Belesar , onde se comparte un refrixerio e merenda .
Solicitude retirada antena Mondavide
A Asociación Veciñal do Saviñao diríxese á alcaldía do concello do Saviñao co motivo de manifestar a preocupación e inquedanza veciñal polo funcionamento da antena de telefonía situada na proximidade do deposito de augas en Mondavide.
Como queira que no ano 2004, coincidindo co desmontaxe doutra antena en Santalla, xa fora solicitada polos veciños a súa retirada, adxuntando daquelas unhas 150 firmas e obtendo o compromiso da alcaldía da retirada que co tempo non se executou, tal que aínda a día de hoxe segue a estar operativa; e como queira que o vecindario segue preocupado pola presenza desta fonte de campos magnéticos …
A asociación solicita do concello información sobre:
– A data de caducidade da cesión de utilización de dita instalación.
– A cantidade que o concello percibe en concepto de arrendamento de dito servizo.
Por outra parte, a asociación solicita da alcaldía que inicie as xestións para a retirada definitiva desta antena xa que a súa ubicación no medio da poboación de Mondavide e Escairón non é a máis idónea e supón unha ameaza potencial para a saúde dos veciños.
O que se fai a data do 4 de abril do 2011.
A antena foi retirada a finais do 2011.
Máis parece que as cousas non son definitivas e a mediados de xullo do 2015 os veciños de Mondavide ven como se procedeu a re-instalación de novas antenas de Vodafone no mesmo lugar. Presentamos no Concello solicitude de explicacións, así como a súa inmediata retirada. Parece ser que o Concello proponlle outra ubicación alternativa, pero a concesión concretada nos anos 90 é por 30 anos. Confirma o Acalde que o concello recibe unha cuantía económica, sin concretar.
Reunidos coa Alcaldía en agosto do 2015, confirma a súa determinación a rescindir o contrato establecido coa empresa, de non aceptar esta a nova ubicación proposta.
Solicitude seguridade vial
A Asociación Veciñal do Saviñao diríxese á Alcaldía do concello do Saviñao coa finalidade de solicitar medidas de seguridade víal a adoptar nas entradas da poboación de Escairón.
MOTIVACIÓN:
Dado o alto número de incidencias sucedidas neste último ano nas entradas rodadas á localidade de Escairón, tanto dende o acceso de Monforte como dende a estrada de Ferreira, e dados os antecedentes de sucesos na entrada dende a estrada de Currelos, e dada a preocupación vecinal recollida nesta asociación coas numerosas queixas recibidas; consideramos que a prevención debe anticiparse á traxedia a fin de evitar danos humáns ós veciños.
MAPA DO SAVIÑAO
